Władysław Syrokomla

Ludwik, Władysław, Franciszek Kondratowicz urodził się 29 września 1823 roku we wsi Smolhowie na Białorusi. Spośród trzech imion nadanych na chrzcie poeta pozostał przy drugim- Władysław i nazwisku zaczerpniętym od herbu rodowego Kondratowiczów, którzy pieczętowali się Syrokomlą.
W roku 1824 państwo Kondratowiczowie przenieśli się do wsi Jaśkowicze. W latach 1830-1833 mały Władysław pobierał nauki w domu, jego ulubionym guwernerem był Ignacy Szmakow. 5 września 1833 roku przyszły poeta wstąpił do Szkoły O.O. Dominikanów w Nieświeżu. Uczył się tam przez cztery lata, aż do zamknięcia szkoły przez władze carskie w 1837 roku. W latach 1837-1839 spędził w świeckiej szkole w Nowogródku. W latach 1839-1841 Syrokomla przebywał na folwarku Marchaczewszczyzna, pracując wraz z ojcem. Jesienią 1840 roku Władysław Syrokomla dostał się do Nieświeża, do zarządu dóbr Radziwiłłowskich, gdzie został kancelistą.
16 kwietnia 1844 roku odbył się ślub poety z Pauliną Mitraszewską. Po ślubie młoda para osiadła we wsi Załucze. O Załuczu poeta zachował wiele ciepłych wspomnień. To właśnie tu napisał swoją słynną gawędę gminną Pocztylion. W Załuczu Syrokomla zaczął tłumaczyć polskich poetów piszących po łacinie: Janickiego, Kochanowskiego, Sarbiewskiego.
Na początku grudnia 1846 roku Syrokomla odwiedził Wilno i Mińsk. Po powrocie z podróży korespondował i współpracował literacko z Romualdem Podbereskim, redaktorem petersburskiego ” Rocznika Literackiego”.
Jesienią 1852 roku dotknęło Paulinę i Władysława jedno z największych nieszczęść: w ciągu jednego tygodnia zmarło im troje dzieci. Ocalał tylko czteroletni syn Władysław. Pod wpływem żałoby i rozpaczy porzucił Syrokomla wraz z żoną dzierżawione Załucze i przeniósł się do Wilna. W Wilnie nawiązał kontakty ze znakomitymi ludżmi miasta: Antoni Edward Odyniec, Stanisław Moniuszko ( z którym współpracował przy tworzeniu ” Śpiewnika domowego”), Mikołaj Malinowski, Eustachy Tyszkiewicz i inni.
W końcu kwietnia 1853 roku Syrokomla wraz z rodziną opuścił Wilno i przeniósł się do Borejkowszczyzny. Tu spędził poeta (z przerwami) dziewięć lat swojego życia.
W roku 1854 zdiagnozowano u poety początki grużlicy.
W roku 1856 poeta odbył swoją pierwszą podróż do Warszawy. Po powrocie przeniósł się wraz z rodziną do Wilna.
W roku 1858 Syrokomla podróżował po ziemisch polskich. Odwiedził Kowno, Warszawę, Kraków, Wrocław, Poznań, Gniezno, Kruszwicę. stan zdrowia poety znacznie się pogorszył.
W roku 1860 poeta podjął pracę e redakcji odrodzonego i znacznie zreformowanego pisma ” Kurier Wileński”. Syrokomla zamieszczał artykuły historyczne, drobne utwory pisane prozą oraz wiersze. Prowadził rubryki ” Przegląd miejscowy” i ” Przegląd literacki”.
W kwietniu 1861 Syrokomla wyjechał do Warszawy. W czasie powrotu poeta brał udział w manifestacjach patriotycznych w Łomży i Suwałkach, za co został aresztowany i przebywał dwa miesiące w więzieniu w Wilnie. Ze względu na zły stan zdrowia i dzięki wstawiennictwu przyjaciół dalszą karę zamieniono na przymusowy pobyt w Borejkowszczyźnie.
Władysław Syrokomla zmarł 15 września 1862 roku o godzinie dziewiątej wieczorem. 18 września 1862 roku poeta został pochowany na wileńskim cmentarzu Rossa.
Utwory:
- Gawędy i rymy
- Urodzony Jan Dęboróg
- Poezje ostatniej godziny
- Wyzwolenie włościan
- Wielki Czwartek (1856)
- Janko Cmentarnik (1857)
- Kasper Kaliński (1858)
- Chatka w lesie (1855-1856)
- Hrabia na Wątorach (1856)
- Możnowładcy i sierota (1859)
- Wiejscy politycy (1858)
- Wojnarowski
- Podróż swojaka po swojszczyźnie
- Dzieje literatury w Polsce